Agnieszka Wróblewska – RutkowskaTarcza antykryzysowa 4.0. przewiduje liczne zmiany w obowiązujących przepisach prawnych, w tym z zakresu prawa pracy. Między innymi zawiera przepisy prawne dotyczące ostatnio tak powszechnie omawianej i stosowanej pracy zdalnej. Do niedawna przepisy prawa pracy nie regulowały tej formy świadczenia pracy. Kodeks pracy zawierał przepisy dotyczące jedynie tzw. telepracy w rozumieniu – pracy wykonywanej regularnie poza zakładem pracy – z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej i tak określane już w umowie o pracę.
Praca zdalna dopuszczalna była jedynie na podstawie wewnętrznych regulacji lub ustaleń pracodawcy z pracownikiem i świadczona była okazjonalnie i nieregularnie z innego miejsca aniżeli stałe miejsce pracy np. z domu (tzw. Home Office). Dopiero stan zagrożenia epidemicznego ogłoszony w marcu 2020 roku wywołał potrzebę uregulowania pracy zdalnej. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID -19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych innymi sytuacjami kryzysowymi – w celu przeciwdziałania COVID -19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).
Przepisy ustawy do tej pory w sposób jedynie ogólny regulowały możliwość polecenia pracy zdalnej. Nie precyzowały warunków jej wykonywania czy oceny realnych możliwości wykonywania pracy w takiej formie przez pracownika. Założeniem nowych przepisów jest możliwość polecenia pracownikowi pracy zdalnej w sytuacji, gdy pracownik posiada umiejętności techniczne i warunki lokalowe do wykonywania pracy zdalnie a rodzaj pracy pozwala na jej zdalne wykonywanie. Regulacje te bezpośrednio wskazują na zbliżenie zasad polecenia pracy zdalnej do stałych warunków dotyczących zatrudnienia pracownika w formie telepracy. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia pracodawców, którzy polecając pracownikom pracę zdalną zostają zobowiązani do zapewnienia technicznej i logistycznej obsługi oraz sprzętu. W przeciwnym razie mogą m.in. spodziewać się ewentualnych roszczeń ze strony pracownika o zapewnienie przez pracodawcę sprzętu czy też o wypłatę ekwiwalentu za korzystanie z prywatnego sprzętu np. komputera, telefonu podobnie jak w przypadku telepracy. Nowe przepisy nie regulują, jakie warunki powinny być spełnione aby praca mogła być wykonywana zdalnie. Wydaje się, że w tym zakresie należy oceniać konkretne przypadki indywidualnie, porównując do warunków wykonywania pracy w stałym miejscu pracy.
Mimo że, obecne regulacje dotyczą szczególnego okresu pandemii COVID -19 to dla pracodawcy może okazać się pomocne wewnętrzne uregulowanie zasad np. w formie regulaminu, według których będzie można rozstrzygnąć, czy spełnione są warunki do wykonywania pracy zdalnie tj. warunki lokalowe i techniczne, rodzaj wykonywanej pracy pozwalający na jej zdalne wykonywanie jak również sprzęt i środki niezbędne do jej wykonywania. Praca zdalna rodzi również potrzebę weryfikacji jej faktycznego wykonywania i realizacji zadań przez pracownika. Nowe przepisy przewidują możliwość zobowiązania pracownika do prowadzenia ewidencji pracy zdalnej. Zarówno technika jak i czynnik ludzki mogą pomóc w procesie ewidencji. Systemy rejestracji pracy zdalnej, spotkania online na rozpoczęcie, w trakcie i zakończenie pracy mogą weryfikować czas i realizację zadań. Poza tym pracownik dodatkowo sporządza ostateczną jej ewidencję.
Pomimo tego że, obecne przepisy dotyczące pracy zdalnej obowiązują jedynie okresowo i mają na celu przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się koronawirusa, to praktyka już pokazuje, że takie rozwiązanie jest często korzystne zarówno dla pracodawców jak i pracowników. W sytuacji, gdy świadczenie pracy zdalnie nie jest odpowiednim rozwiązaniem na stałe, możliwe jest również stosowanie jej naprzemiennie z pracą w stałym miejscu jej wykonywania u pracodawcy.
W praktyce na pewno pojawi się wiele dodatkowych zagadnień dotyczących pracy zdalnej, jak m.in. zachowanie zasad bhp i odpowiedzialności za wypadki przy pracy, odpowiedzialność materialna pracowników. W związku z tym w razie potrzeby wyjaśnienia poszczególnych zagadnień prawnych i wątpliwości zachęcam do kontaktu z kancelarią.
