Tomasz SawickiW ciągu ostatnich miesięcy możemy zaobserwować dosyć znaczący wzrost cen energii elektrycznej na rynku giełdowym. Raporty miesięczne prezentowane przez Towarową Giełdę Energii obrazują skokowy wzrost cen energii elektrycznej w maju bieżącego roku w stosunku do poprzedniego miesiąca o kilkadziesiąt złotych za MWh. Ceny energii elektrycznej z niewielkimi wahaniami utrzymują się na podwyższonym poziomie. Wielu sprzedawców energii elektrycznej, którzy nie zabezpieczyli wykonania zawartych umów poprzez zakup odpowiedniej ilości energii elektrycznej na zakładany czas ich trwania, a także tych, którzy chcą wykorzystać tą sytuację na rynku towarowym, dokonało jednostronnych podwyżek cen energii elektrycznej częstokroć o kilkadziesiąt procent, czego bynajmniej nie uzasadniają (a przynajmniej nie w takim stopniu) panujące warunki rynkowe. Nie jest przedmiotem niniejszego artykułu analiza możliwości dokonania podwyżki, gdyż ta wymaga pochylenia się nad konkretnymi umowami łączącymi odbiorców ze sprzedawcami energii i ich postanowieniami. Należy jednak zastanowić się nad dalej idącym zagadnieniem, a mianowicie, co przedsiębiorca może zrobić, gdy przedsiębiorstwo energetyczne grozi wstrzymaniem dostarczania energii elektrycznej, mając na uwadze fakt, że sama kontestacja i składane reklamacje nie przynoszą rezultatu i dodatkowo podejmuje decyzję, że dokona zapłaty za energię elektryczną jedynie według dotychczasowych stawek? Wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej lub groźba rozwiązania umowy bez wypowiedzenia (ze skutkiem natychmiastowym) będą bowiem najczęstszymi formami nacisku na odbiorcę.
Niestety sama ustawa Prawo energetyczne nie daje przedsiębiorcy skutecznych instrumentów obrony swych praw w sporze ze sprzedawcą energii elektrycznej. Prawodawca przewidział stosowne rozwiązania dla odbiorców w gospodarstwach domowych. Mogą one w wystarczający sposób uchronić ich od wstrzymania dostarczania energii elektrycznej przez dosyć długi czas, w trakcie którego można przykładowo wszcząć spór sądowy bądź wystąpić do Koordynatora ds. negocjacji przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetyki. Tutaj przechodzimy do sedna sprawy, to znaczy formy nacisku, która w przypadku niezgadzania się z dokonywaną przez sprzedawcę podwyżką niewątpliwie zostanie wykorzystana.
Ustawodawca uprawnia sprzedawcę energii elektrycznej do skierowania żądania do operatora systemu przesyłowego (dla Województwa Pomorskiego, w tym Trójmiasta będzie to Energa-Operator S.A.) o wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej, w sytuacji gdy odbiorca, który nie jest odbiorcą w gospodarstwie domowym, zwleka z zapłatą za pobraną energię elektryczną, co najmniej przez 30 dni po upływie terminu płatności (art. 6b ust. 2 ustawy Prawo energetyczne). Pomimo użycia przez prawodawcę wyrażenia „zwleka z zapłatą”, co w sposób oczywisty odnosi się do zwłoki w rozumieniu art. 486 § 2 ustawy Kodeks cywilny, praktyka pokazuje, że brak jest możliwości proceduralnego zweryfikowania zawinienia opóźnienia w zapłacie.
Dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie wskazują na automatyzm operatorów systemu dystrybucyjnego, którzy czują się związani żądaniem sprzedawcy energii elektrycznej (w tym prawdziwością podniesionych tam twierdzeń) i zobligowani do jego wykonania. Przekłada się to na to, że w przypadku gdy sprzedawca skieruje do operatora systemu dystrybucyjnego żądanie wstrzymania energii elektrycznej, to taki operator podejmie próbę jego realizacji. Dla operatora systemu dystrybucyjnego nie będą miały znaczenia argumenty drugiej strony wskazujące na nieistnienie zobowiązania z uwagi na bezskuteczność podwyżki, a co za tym idzie – na brak zwłoki, która mogłaby uprawniać do wstrzymania dostarczania energii elektrycznej w trybie art. 6b ust. 2 ustawy Prawo energetyczne. Zaległą zapłatą nie może być bowiem należność sporna (por. wyrok SA w Warszawie z 18 grudnia 2014 roku, VI ACa 532/14; tak też: Z. Muras, Komentarz do art. 6b ustawy Prawo energetyczne [w:] Z. Muras (red.), M. Swora (red.), Prawo energetyczne. Tom I. Komentarz do art. 1-11s, wyd. II, WK 2016, LEX/el., poz. 27).
Co uczynić jednak w sytuacji, gdy to prawo jest po naszej stronie, ale mimo to może dojść do wstrzymania dostarczania energii elektrycznej? W mojej opinii będzie to niezwłoczne skierowanie do właściwego sądu wniosku o udzielenie zabezpieczenia w postaci tymczasowego uregulowania pomiędzy stronami umowy ceny energii elektrycznej na czas trwania postępowania, a także zakazanie sprzedawcy kierowania do operatora systemu dystrybucyjnego żądania wstrzymania dostarczania energii elektrycznej. Zabezpieczeniu będzie podlegać roszczenie o ustalenie bezskuteczności dokonanej przez sprzedawcę ceny energii elektrycznej. Warto pamiętać, że zgodnie z art. 730 § 2 zdanie pierwsze ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wniosek o zabezpieczenie może zostać złożony przed wniesieniem powództwa. Udzielone zabezpieczenie powinno uniemożliwić skierowanie przez sprzedawcę żądania wstrzymania dostarczania energii elektrycznej, a w przeciwnym razie dać odbiorcy poważny argument w rozmowach z operatorem systemu dystrybucyjnego.
